In elke nieuwsbrief vertelt een collega over zijn of haar werkzaamheden en de ervaringen met het kantoor. In deze nieuwsbrief is het woord aan senior advocaat Suzanne Zuidam.
“Ik voel energie en passie voor het gebied waarin ik werkzaam ben. Dat vlammetje wordt nog steeds aangewakkerd.”

Wie: Suzanne Zuidam
Functie: senior advocaat
Werkt bij STIJL Advocaten sinds: 1 september 2018
STIJL in drie woorden: sociaal, kundig en betrokken

Waarom STIJL?
“Na zeven jaar bij een ander advocatenkantoor gewerkt te hebben, was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Toen ik de vacature van STIJL las, besloot ik te solliciteren. Ik zag dat ik bij dit nichekantoor meer het accent op projectontwikkeling kon gaan leggen, en dat was helemaal wat ik zocht. Ook het feit dat de verhouding mannelijke en vrouwelijke advocaten mooi in balans was, sprak me aan. Eenmaal aangenomen merkte ik al snel dat STIJL een goede werkgever is, met veel aandacht en zorg voor het personeel. Een warm bad. Dat gevoel is na drie jaar ongewijzigd gebleven.”

Onderweg met STIJL
“Ook op andere vlakken bleek solliciteren de juiste keuze te zijn geweest. De uitdaging die ik zocht, heb ik gevonden. STIJL is klein, maar zeer specialistisch. We doen op kennisniveau niet onder voor de grote kantoren. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik in het diepe gegooid werd. De deur van partners en collega’s stond altijd open. Nog steeds. Zelf probeer ik ook goed benaderbaar te zijn. Door te sparren, te horen hoe ieder op een eigen manier tegen zaken aankijkt, krijg ik nieuwe inzichten. Mijn spectrum is verbreed. De laatste jaren heb ik vooral mijn contracteervaardigheden wat meer kunnen aanscherpen.”

Resultaat met STIJL
“Doordat we bij STIJL een aantal bestuursrechtadvocaten in huis hebben, heb ik meer kennis opgedaan van het publiek recht. Wat een voordeel is bij de projectontwikkelingsdossiers waar dit soort elementen vaak samen komen. Ik hou van grote, complexe dossiers, waar een beroep wordt gedaan op mijn creatieve vermogen. Ook is het mooi om zaken te behandelen waar de belangen in geld misschien niet zo groot zijn, maar waarbij ik op persoonlijk vlak wel veel voor de cliënt kan betekenen. Ik voel energie en passie voor het gebied waarin ik werkzaam ben. Dat vlammetje wordt nog steeds aangewakkerd.”

Tekst: Iris Stam
Foto: Bettina Traas

Wie: Marinke Steenhuis, oprichter van adviesbureau SteenhuisMeurs

Hoe kunnen we Nederland opnieuw uitvinden? Als architectuurhistoricus houdt Marinke Steenhuis zich bezig met de lange lijn van de cultuurhistorie naar het nu. Ze adviseert overheden en de vastgoedwereld bij de herontwikkeling van gebouwen en gebieden.

Als volk hebben we acht eeuwen lang bewust of onbewust roofbouw gepleegd op het landschap, stelt Marinke Steenhuis. “We hebben het ontwaterd, we hebben er veen uitgehaald en met turf hebben we mede onze welvaart gefinancierd. Vanwege die goedkope brandstof konden we rijk worden. Een parallel zien we in de 20e eeuw in Groningen met de gaswinning. We hebben dus twee eeuwen op de pof met brandstof kunnen leven. En daarmee, aanvankelijk onbewust, onze leefwereld beschadigd. Nu hebben we afscheid genomen van turf, en als het goed is ook van gas. Dus nu pas normaliseren we als land, naar een situatie die eigenlijk normaal is, namelijk dat je niet ergens een gasbel hebt. En daar kunnen wij maar heel moeilijk aan wennen want we krijgen met kraptes te maken. Dat gasgeld heeft namelijk heel veel gefinancierd; van de rijkswegen tot de gezondheidszorg tot het onderwijs. Dat kunnen we nu niet meer betalen. Met onze bodemschatten financierden wij, zonder dat we daar veel oog voor hadden, de werkelijke kosten van de verzorgingsstaat.”

Met haar adviesbureau SteenhuisMeurs, dat ze samen met restauratiearchitect Paul Meurs oprichtte, leverde ze onlangs de landschapsbiografie van het Groene Hart op, in opdracht van het Bestuurlijk Platform Groene Hart. Steenhuis: “Dit gebied is een NOVI-gebied, wat betekent dat het in de nieuwe nationale omgevingsvisie een focusgebied is. De nieuwe Omgevingswet zit vast aan de NOVI. Er komt hier heel veel samen qua problematiek: de bodem is er de afgelopen 400 jaar soms wel 4 meter gedaald. Daarnaast is er verzilting, de urgentie van zon- en windenergie, de stikstofproblematiek en het is economisch het hart van Nederland, met de vier grote steden eromheen. De vraag is niet óf het landschap gaat veranderen, maar hoe, en op welke manier opgaven elkaar kunnen versterken in plaats van dat je een optelsom van deeloplossingen krijgt.”

Over het Nederlandse landschap als geheel en het vestigingsklimaat, zegt ze: “De vraag die we ons moeten stellen is: wat voor land, en met welke mensen daarin, willen we zijn? We moeten misschien ons menszijn naar elkaar opnieuw uitvinden. Wellicht het ouderwetse woord solidariteit weer eens wakker schudden. Er zijn momenten dat ik mij afvraag: wat is er gebeurd de afgelopen vijftien jaar? Zoveel sectoren, op het drinkwater na, zijn in handen gekomen van al dan niet buitenlandse investeerders. Ook wijzelf zijn verkocht, via onze data. Wat hebben we zelf nog om over te beslissen? Dat vind ik best een beangstigende gedachte.”

Er is dus urgentie. SteenhuisMeurs roept op om de problematiek integraal op te pakken. “Dit vergt een manier van omdenken, van alle partijen. Maar we moeten het kunnen. Denk maar terug aan 1953, toen een paar weken na de watersnoodramp de Deltacommissie en de Deltawet een feit waren. Kom daar nu maar eens om. En dat zeg ik niet met verwijt of heimwee, maar er is wel daadkracht nodig. Nederland heeft een lange traditie van sterke overheidsplanning. Dat liep tot 2008, toen minister Dekker het ging decentraliseren. Sindsdien hebben we geen Rijksvisies meer en wijst het Rijk ook geen plekken meer aan waar iets moet gebeuren. Met het NOVI-gebeuren herneemt het Rijk de regie. Het is nog schoorvoetend en het moet allemaal met de regio worden uitgewerkt, maar het is een begin. Ik ben benieuwd hoe het zich zal ontwikkelen omdat je ziet dat ook (lokale) bestuurders er langzamerhand niet meer omheen kunnen. Zie de besluitvorming over het datacentrum in Zeewolde.”

De bevlogen cultuurhistoricus, die bij projecten regelmatig films over haar projecten maakt, heeft gelukkig nog wel vertrouwen: “Mijn insteek is altijd om ontwikkelingen niet op slot te zetten, maar om ruimte voor verandering zichtbaar te maken. Dat kan vanuit herinneringen, vanuit de geschiedenis, vanuit een lange lijn van toen naar nu. Als gebouwen of gebieden worden geladen met nieuwe betekenis, kunnen zij er sociaal, cultureel en economisch weer lang tegenaan. Als de kaders helder zijn, kan de speelruimte verrassend groot zijn.”

Tekst: Maaike Staffhorst
Foto: Kees Hummel

Cliënt: Prodeon
Sinds wanneer cliënt van STIJL Advocaten: 2006
Uitgelichte zaak: Windmolenpark Rijnwoude

In deze nieuwsbrief belichten we 2006, het startjaar van STIJL Advocaten. Klant van het eerste uur was Prodeon, een bedrijf in duurzame energieprojecten dat in 2004 werd opgericht. Directeur Arjun van Merkerk en Taco Hovius blikken terug op hun samenwerking bij de zaak Rijnwoude. Het had flink wat voeten in aarde voordat de turbines van dit windpark gebouwd konden worden….

Prodeon is betrokken bij diverse initiatieven voor windenergie en biogas. De missie van het Zwolse bedrijf is het leveren van een bijdrage aan de verduurzaming van de energievoorziening in Nederland, met de focus op windenergie op het land. De eerste twee molens werden in 2005 gerealiseerd in het Zuid-Hollandse Zoeterwoude, langs de A4 tussen Leiden en Den Haag. Het project werd omarmd door de inwoners van de gemeente in het Groene Hart van Nederland. Arjun van Merkerk, directeur van Prodeon, vertelt: “Mensen waren enthousiast, diverse schoolklassen uit de omgeving gingen zelfs een kijkje nemen bij de windturbines.”
Heel anders liep het bij de vier exemplaren die de duurzame ontwikkelaar daarna wilde neerzetten in Rijnwoude, langs de N11, nabij Alphen aan den Rijn. Maar daarover straks meer. We beginnen dit verhaal met de klik tussen Prodeon met STIJL Advocaten.

Daarom STIJL: begrijpelijke uitleg en krachtige pleidooien
Arjun van Merkerk leerde Taco Hovius in 2004 kennen, toen deze als jurist bij Loyens & Loeff werkte en in die hoedanigheid onder meer Prodeon bediende. Arjun van Merkerk: “In 2006 belde Taco Hovius mij, om te vertellen dat hij met een aantal collega’s voor zichzelf ging beginnen. Of Prodeon zin had om mee te gaan. Mijn twee compagnons en ik hoefden niet lang na te denken. We waren erg tevreden en wilden dan ook graag verder met het kantoor dat de naam STIJL Advocaten zou krijgen.”
Over de samenwerking met specifiek Taco Hovius zegt Arjun van Merkerk: “We begrijpen elkaar. Taco’s stijl spreekt me aan. Hij kan moeilijke dingen eenvoudig uitleggen. Zowel aan mij als cliënt, als in de rechtszaal.”
Taco Hovius reageert enthousiast op de opsteker die Arjun van Merkerk hem geeft. “Bedankt!”
Arjun van Merkerk vervolgt: “Veel advocaten beginnen meteen heel inhoudelijk een juridisch doorwrocht stuk voor te dragen. Maar de kunst is om bij een pleidooi juist het bredere perspectief te schetsen. En van daaruit de problematiek in te duiken. Dat kan Taco als geen ander.”

De rol van STIJL: onderhandelen en afspraken vastleggen
Taco Hovius deed dit onder meer bij de zaak Rijnwoude, waar vanuit de lokale bevolking veel weerstand was tegen het windmolenpark dat Prodeon wilde gaan ontwikkelen. Arjun van Merkerk: “De argumenten waren vervuiling van het uitzicht en mogelijke slagschaduw en geluidsoverlast. Er kwam zelfs een politieke partij: GWR, wat staat voor Geen Windmolens in Rijnwoude. De twee gemeenteraadsleden verzamelden 1.700 bezwaarschriften met handtekeningen tegen de bouwvergunning.”
Taco Hovius: “Wat ik opmerkelijk vond was dat Rijnwoude en Zoeterwoude hemelsbreed tien kilometer uit elkaar liggen. En dat de meningen in een klein gebied zo uiteen konden lopen. In mijn pleidooi voor de Raad van State heb ik dat meegenomen. Ik begon met een gedichtje dat een meisje over de turbines in Zoeterwoude had geschreven: ‘Tip, tap, top, windmolens zijn top!’. Natuurlijk was dat geen juridisch argument, maar ik wilde het belang van duurzame energie benadrukken en laten zien dat er in een dorp op een steenworp afstand van Rijnwoude wél veel draagvlak voor de turbines was.”
En zo waren er meer elementen die de zaak Rijnwoude complex maakten. Van de hoogte van de bouwleges tot de onderhandelingen met de vijf grondeigenaren, die stroef verliepen. Arjun van Merkerk: “Juridische hulp van STIJL bij het goed vastgelegd krijgen van de afspraken was daarbij zeer welkom.”

Onderweg met STIJL: creatieve risicodekking
Het niet-onherroepelijk zijn van de vergunning was in het dossier Rijnwoude een belangrijk thema. Taco Hovius: “De provincie bleek het beleid rond het windpark wel in het huis-aan-huisblad en op de website gepubliceerd te hebben, maar niet in het provincieblad. En dat is een wettelijk voorschrift. De Raad van State zei: ‘Sorry, streep erdoor. Dit beleid was echter gebruikt om de vergunning af te geven. Prodeon mocht wel bouwen, maar zolang de discussie over de vergunning nog niet definitief was beslist, liep de bank een risico. Er was in theorie een kans dat de bouwvergunning vernietigd zou worden.”
Arjun van Merkerk: “Wij hebben het opgelost door een verzekering af te sluiten, die het risico af zou dekken. Als de vergunning vernietigd zou worden, zou de assurantiemaatschappij de bank terugbetalen. Het was een toer om een verzekeraar vinden die het aandurfde, STIJL heeft ons daarbij uitstekend geassisteerd. De kosten voor de verzekering vielen gelukkig mee. En de bank ging akkoord.”
Taco Hovius: “Het was een heel creatieve oplossing, die niet vaak voor komt. In Amerika gebeurt het vaker, maar in Nederland was het volgens mij de eerste keer bij de bouw van windturbines.”

Resultaat met STIJL: draaiende turbines en een groeiend bedrijf
Uiteindelijk werd de vergunning in 2010 onherroepelijk. De bouw van windpark Rijnwoude was al eerder gestart, in 2006. Voordat het zover was speelde er nog een andere kwestie: de archeologische. Arjun van Merkerk: “Bij grondboringen, die wettelijk verplicht zijn, stuitten de onderzoekers op visbotjes en aardewerk, uit 2500 voor Christus. Een van de windturbines zou er niet mogen komen. Het leek een drama, maar uiteindelijk vonden we een praktische oplossing en werden de vondsten geconserveerd. De betreffende windturbine mochten we van de provincie en de gemeente verplaatsten. De kosten, die voor rekening van Prodeon kwamen, hebben we uiteindelijk weten te beperken.”
Wat ging er door Arjun van Merkerk heen toen hij hoorde over de opgravingen? Hij lacht, zegt dan: “Ik dacht: hmmm, interessant…”
Hij vervolgt: “Nu vind ik het mooi. De geschiedenis van Rijnwoude is door de vondst herschreven. Het was daarvoor niet bekend dat er zo vroeg al mensen in het gebied woonden. De opgravingen zijn uiteindelijk naar museum Archeon in Alphen aan den Rijn gebracht.”
Arjun van Merkerk besluit het interview met een sprong naar het nabije verleden: “De windparken in Zoeterwoude en Rijnwoude waren cruciaal voor de basis van Prodeon. Nadat ze beide in 2007 draaiden had ons bedrijf een bepaalde inkomstenstroom, waardoor de onderneming verder kon groeien en zich ook kon gaan richten op biogas. De ondersteuning van STIJL is daarbij van grote waarde geweest.”

Meer dan een juridische samenwerking
Ook op sportief gebied was er een klik tussen Arjun van Merkerk en Stijl Advocaten. Arjun van Merkerk: “In 2011 heb ik met een team van fietsmaten de Tour for Life gereden, een 8-daagse fietstocht van de Italiaanse en Franse Alpen via Luxemburg en de Ardennen naar de Cauberg in Limburg. We zamelden op deze manier geld in voor Artsen zonder Grenzen. STIJL Advocaten was een van de sponsors, waarvoor opnieuw hartelijk dank! Graag wil ik dit weetje opnemen in het artikel, omdat het typerend is voor de relatie tussen Taco en mij.

Tekst: Iris Stam
Foto: Prodeon