Wie: Frank van der Salm is fotograaf van stedelijke omgevingen en architectuur.

Vanuit zijn dagelijkse praktijk als fotograaf van stedelijke omgevingen ziet Frank van der Salm op het gebied van de bouw een aantal ontwikkelingen die in het oog springen: “Verscheidene architecten zetten nu belangrijke stappen in het omschakelen naar ontwerpen en het bouwen in hout in plaats van beton en staal. Waar er in het verleden slechts mondjesmaat mee werd geëxperimenteerd en het voornamelijk kleine projecten betrof, is het tegenwoordig mogelijk hogere gebouwen volledig in hout uit te voeren. Zo zijn 15-16 bouwlagen niet langer een toekomstvisioen, denk bijvoorbeeld aan het project Sawa van Mei Architecten, het eerste houten gebouw in Rotterdam, op de Lloydpier.”

Wat Van der Salm betreft heeft grootschalig bouwen in hout de toekomst en is dat ook om andere redenen vernieuwend en zelfs noodzakelijk te noemen. “Het proces is vele malen sneller. Doordat ook grote projecten in de fabriek kunnen worden geprefabriceerd, neemt het transport van en naar bouwplaatsen af, is het proces schoner en meer geautomatiseerd. Het is een manier van bouwen die heel geschikt is in het terugdringen van het woningtekort in Nederland. Daarnaast lijkt het misschien paradoxaal, maar bouwen in hout is ook goed in het kader van de klimaatproblematiek. De opslag van CO2 in bomen blijft behouden in het hout en de toename van het planten van bomen expliciet voor de bouw kan dus de opnamecapaciteit van CO2 verhogen. De productie van beton kost veel meer energie dan bouwen in hout, en bovendien zijn gebouwen in hout veel eenvoudiger te recyclen. Dit heeft natuurlijk gevolgen voor de landschappelijke gebieden in Nederland: landbouwgronden zullen veranderen van functie; van intensieve landbouw en veeteelt zullen ze worden ingezet voor het kweken van bomen ten behoeve van de bouw, maar ook voor toerisme. De steden, die tegelijkertijd zullen verdichten en vergroenen – denk aan groene daken, wateropvang, minder auto’s in de centra, meer buitenruimte – zullen op de lange termijn hiervan kunnen profiteren doordat een groter percentage houtbouw de betonnen jungle enigszins gaat terugdringen en daardoor leefbaarder wordt. Op elk gebied een win-winsituatie dus.”

Leefbaarheid is sowieso een punt waar de fotograaf zeer aan hecht, en de overheid zou hier een belangrijke rol in kunnen spelen. Van der Salm: “Als alles aan de markt overgelaten wordt, kom je in een situatie zoals die nu is: voor hele volksstammen is het kopen van een huis praktisch onmogelijk, terwijl de ruimtelijke inrichting bestaat uit middelmatige of slechte architectuur. Ik zeg wel eens gekscherend dat die grote middelmaat niet ontworpen is, maar getekend, veelal door projectontwikkelaars en niet door architecten. Goede architectuur schept een wereld waarin de mens zich beter voelt. Iemand die zich door het ontwerp van een gebouw serieus genomen voelt, functioneert en presteert beter. Ondanks politieke beloften dat marktwerking goed zou zijn voor de consument is op veel gebieden dus juist het tegenovergestelde gebleken en zijn de problemen niet minder, maar eerder groter geworden. Dat geldt voor de zorg, het onderwijs en ook de woningmarkt. In de meeste debatten zijn vooral economische motieven aangevoerd en gewaardeerd, veel minder is er inhoudelijk gediscussieerd of sprake geweest van ethische afwegingen. Ik acht het van belang dat ethiek een belangrijkere rol moet spelen in de plannen voor de inrichting van Nederland. Uiteindelijk is dat beter voor de mens en die moet centraal staan.”

Tekst: Maaike Staffhorst
Foto: Frank van der Salm